In 1978 werd bij Sotheby Mak van Waay te Amsterdam een unieke eiken buffetkast aangeboden als een vroeg werk van K.P.C. De Bazel met snijwerk van C.A. Oosschot en beslag van F. Zwollo senior. Deze toeschrijving werd overgenomen door Frans Leidelmeijer en Daan van der Cingel in hun boek Art nouveau en art deco in Nederland (1983) die de kast behandelden als zijnde exemplarisch voor de Assyrische en Egyptische invloeden in De Bazels ontwerpen. De toeschrijving werd bestreden door Yvonne Brentjens in haar boek K.P.C. de Bazel (1869-1923); Ontwerpen voor het interieur. Zij merkte op dat de buffetkast geen ontwerp van De Bazel kon zijn en schreef het meubel toe aan Oosschot, die naast de uitvoering van het snijwerk ook verantwoordelijk zou zijn voor het ontwerp.

De ontwerper
Deze contradictie werpt de vraag op wie nu werkelijk verantwoordelijk is voor het ontwerp van deze bijzondere kast. Na onderzoek geeft een artikel met foto’s in De Architect uit 1911 uitsluitsel. Hieruit blijkt dat de afgebeelde kast in 1909 ontworpen is als deel van een eetkamer met schouw en wandbetimmering en een ontwerp is van de Dordtse architect Hendrik Adrianus Reus (1872-1935). Reus liet de kast uitvoeren door de firma H.P. Mutters & Zoon uit Den Haag. Het zeer fraaie snijwerk werd gedaan door de Amsterdamse beeldhouwer Marinus Johannes Hack (1871-1939).

De opdrachtgever
De opdrachtgever voor het geheel was de bekende Dordtenaar S.M. Hugo van Gijn (1848-1937), Tweede Kamerlid en neef van Simon, wiens interieur als museum Huis van Gijn bewaard is gebleven. S.M. Hugo van Gijn liet de kast en wandbetimmering maken voor zijn eetkamer in zijn woning aan de Achterhakkers in Dordrecht. Na zijn overlijden is het pand onder andere gebruikt door Quaker Oats dat in de voormalige eetkamer kantoor hield. In 1978 werd de kast gescheiden van de rest van het interieur. Foto’s uit september van dat jaar laten zien dat op de plek van de kast een doorgang naar het naastgelegen pand is gemaakt. In datzelfde jaar zien we de kast bij Sotheby Mak van Waay ter veiling verschijnen waar hij door een liefhebber uit Amstelveen werd aangekocht.

De buffetkast
Zowel de kast als de wandbetimmering zijn zeer rijk versierd met organische snijwerken. Waar dat in de rest van het interieur voornamelijk geabstraheerde florale motieven zijn, vinden we op de kast veel dierlijke motieven. Zo zijn er aan de voor- en zijkanten zittende en rennende hazen, worden de bovenkastjes bekroond door muizen en zijn de grepen gesneden in de vorm van opengesperde leeuwenkoppen. Het ambitieuze ontwerp en rijke snijwerk maken dat de kast beschouwd kan worden als een hoogtepunt in de interieurarchitectuur van de vroege twintigste eeuw. Het is daarbij de hoogste tijd dat Hendrik Adrianus Reus niet alleen wordt erkend als de eigenlijke ontwerper van deze buffetkast, maar ook zijn rechtmatige plaats krijgt tussen de grote namen van het rationalisme.

Renée Louwers en Niek Montanus / Veilinghuis Peerdeman, november 2015.
Dit artikel is gepubliceerd in COLLECT Winter 2015-2016 / nummer 9